Wij spraken onlangs met Tanja Verhagen. Met haar bloemenwinkel Bloemen & Zo is zij onze partnerbloemist in de regio Rotterdam. Tanja heeft niet alleen al 20 jaar een bloemenwinkel. Ze is enkele jaren terug na het behalen van haar vakdiploma begonnen met haar werk als ritueelbegeleider bij uitvaarten. Op zoek naar iets nieuws, werd ze -door haar passie voor rouwbloemwerk- geïnspireerd om ook op een andere manier mensen bij rouw en verlies te ondersteunen. Onder de naam “Lichtenis” begeleidt zij nabestaanden bij het creëren van een uitvaartdienst of ceremonie en begeleid zij mensen na een verlieservaring om rouw en verlies te verweven in hun leven.
Wat is een ritueel begeleider?
Een ritueel begeleider is iemand die samen met de nabestaande door middel van een persoonlijk ontworpen ritueel, geschreven teksten en met zorg uitgekozen muziekstukken invulling geeft aan een uitvaartdienst. De begeleider ondersteunt daarin van ontwerp tot uitvoering. Tanja is gespecialiseerd in Ritueelbegeleiden bij afscheid maar de rol van ritueelbegeleider bestaat ook bij leven voor bijvoorbeeld een huwelijk of geboorte.
Een ritueel is niet per definitie religieus. Dit specialistische vak is tot stand gekomen omdat steeds meer mensen zich minder verbonden voelen met de kerk of andere religieuze organisaties, die van oudsher invulling aan een afscheidsdienst zouden hebben gegeven. Veel mensen hebben bij het woord “ritueel” een bepaald “zweverig” beeld. Maar het is veel universeler. Veel mensen hebben spirituele overtuigingen en hechten veel waarde aan bijvoorbeeld het aansteken van een kaarsje, een simpel en populair ritueel. Tanja is als ritueelbegeleider niet verbonden aan een religie of geloofsovertuiging. Ze heeft een brede algemene kennis over diverse wereld religies en zelf een holistische kijk op het leven, zo kan zij nabestaande vanuit hun persoonlijke religie of geloofsovertuiging ondersteunen bij afscheid van hun dierbare.
Hoe maak je een ritueel?
Het ontwerpen van een ritueel vergt kennis en kundigheid en een heldere intuïtie. Voor het schrijven van een levensverhaal of overweging begint je met het opstellen van de in eerste instantie feiten, datums en gebeurtenissen zoals geboorte, trouwen, gezin, werk etc. daarna voeg je de emotionele diepgang toe. Daarmee probeer je een persoonlijk symbool te vinden om het ritueel op te baseren. “Je moet symbool gevoelig zijn” zegt Tanja. Wat was belangrijk voor de overledene? Waarmee werd hij of zij geassocieerd? Zo’n symbool kan veel vormen aannemen. Zo ondersteunde Tanja eens de nabestaanden waarvan de overledene altijd op klompen liep. Zijn klompen werden de rode draad van de afscheidsdienst. Het eenvoudig geleefde leven, het benoemen van het geluid van de klompen op het grindpad achter het huis en de dankbaarheid van het geleefde leven maakt dat de afscheidsdienst meer diepgang en betekenis kreeg. Kleine houten klompjes aan een rood “levensdraad” sierde de kist. Aan het einde van het afscheid kreeg ieder een klompje mee naar huis als herinnering aan dit geleefde leven.
Een levensverhaal of overweging wordt niet alleen geschreven om betekenisvol te zijn op de dag van het afscheid. Het gaat een laag dieper en zorgt ervoor om te Reflecteren op het leven van de overledene maar is ook helpend voor de nabestaande om los te loslaten en om in de toekomst houvast, troost en kracht te krijgen. Tanja schijft en vertelt vaak zelf over het leven van de overledene tijdens de afscheidsdienst. Deze vertelling geeft een basis voor een uitvaart, die zonder deze begeleiding misschien oppervlakkig zou kunnen aanvoelen.
Wanneer je het proces met een ritueel begeleider doorloopt en er diepgang en symboliek betrokken wordt, reflecteer je op het leven door middel van universele symbolen en metaforen Deze zullen het emotionele beter raken dan een geheel feitelijke vertelling van enkel gebeurtenissen. Daarbij creëren rituelen ook rust in deze emotionele rollercoaster van verdriet en rouw.
Bloemen
Het werken in de bloemenwinkel en het ritueelbegeleiden liggen qua “energie” best ver uit elkaar. Waar er in de bloemenwinkel veel tijdsbestellingen, telefoon, mail en klanten geholpen moeten worden. Vraagt het ritueelbegeleider meer rust en vertraging om tot een mooi afscheid te komen. De drukte van de winkel is niet altijd een goede match met de rust die ze moet uitdragen wanneer ze bij mensen op gesprek gaat. “Als ik in de winkel in het gehaaste zit en gebeld word om ’s avonds langs te komen voor een familiegesprek moet ik bij wijze van spreken soms echt even 10 rondjes door het bos lopen, om vanuit een rustige en zachtere energie naar de familie te gaan” zegt Tanja. “Maar het omschakelen gaat mij steeds beter af” Toch ondersteunt het werk elkaar ook. De creativiteit die je als bloemist in je werk steekt, komt erg van pas bij het werk als ritueel begeleider. Verder heb je als bloemist ook ervaring met het in gesprek gaan en ondersteunen van mensen in rouw. Het om de tafel zitten ,bespreken in interpreteren van de wensen van de familie deed Tanja al jaren voordat ze ritueel begeleider werd.
